Cieśnina Mesyńska: ponadczasowe wyzwanie dla żeglarzy
"Pod strachem wpłynęliśmy w przesmyk, gdzie szła droga, tu nam groziła Skylla, tam Charybda sroga,
co bezdenną paszczęką słoną wodę żłopie, a kiedy ją wyrzuca, jak w kotła ukropie
Kipiała ona kołbań i białymi piany
Po szczyt obryzgiwała obu skał tych ściany;
A znów gdy słoną topiel wciągała do garła,
Skały się trzęsły, kołbań do dna się rozwarła,
Aż widać było mułu czarnego pokłady.
Struchleli na ten widok; przestrach zdjął ich blady,
bo już śmierć nieochybna przed oczami stała."
(Odysei Odyseja, Pieśń 12, tłum. Lucjan Siemieński
Cieśnina Messyńska spędzała sen z powiek żeglarzom już w starożytności. Wzmiankę o Cieśninie znajdziemy już w Odysei Homera (VIII w.p.n.e), która opisuje zdradzieckie wody pomiędzy Scyllą i Charybdą - morskimi potworami. Informacje o tych złowrogich wodach znajdziemy również w innych dziełach starożytnego świata. Niemniej jednak to poetycki opis Odyseusza najbardziej pobudza wyobraźnię, porównując wody Cieśniny do kotła w ukropie.
Dziś już wiemy, że w Cieśninie Messyńskiej nie czają się na nas żadne potwory i potrafimy wytłumaczyć naukowo pojawiające się tutaj zjawiska.
Żegluga Cieśniną Messyńską wymaga przygotowania i zaplanowania - a wszystko po to, żeby "kotła w ukropie" nie doświadczyć na własnej skórze. Zapraszamy więc do tego krótkiego przewodnika, który uzupełniliśmy o własne doświadczenia z żeglugi przez Cieśninę. Mimo, że postaramy się tutaj zawrzeć wszystkie najważniejsze informacje, polecamy, jak zawsze, odnosić się do jak najaktualniejszych i oficjalnych źródeł, które tutaj przytoczymy.
Cieśnina Mesyńska - co to?
Cieśnina Messyńska jest wąskim pasem wody oddzielającym Sycylię od Włoch kontynentalnych. Oddziela również od siebie dwa morza - Tyrreńskie na północy i Jońskie na południu. W najwęższym miejscu ma zaledwie 1,5 mili szerokości, czyli niecałe 3 km. Następnie rozszerza się w kierunku południowym, aby osiągnąć szerokość 7,5 mili (około 14 km) pomiędzy przylądkiem Capo Scaletta a Punta Pellaro. Jest to bardzo popularna trasa żeglugowa.
Jakie wyzwania czekają żeglarzy w Cieśninie Mesyńskiej?
To, co stanowi największe zagrożenie dla żeglarzy w Cieśninie Messyńskiej, to prądy i wiry. O prądach i pływach mogliście już przeczytać tutaj, w Module 4 naszej podróży. Ponadto należy wziąć pod uwagę wiatr, częste burze i szkwały potęgowane ukształtowaniem terenu i, w dzisiejszych czasach, bardzo duży ruch.
Prądy w Cieśninie Mesyńskiej
Prądy pływowe spowodowane są różnicą poziomu wód pomiędzy morzami Tyrreńskim i Jońskim. Zmieniają się co 6 godzin, 4 razy na dobę. W czasie pływów syzygijnych mogą osiągać prędkość 4-5 węzłów w najwęższym miejscu (pomiędzy Punta Pezzo i Capo Peloro). W miarę rozszerzania się cieśniny, prądy stopniowo tracą na sile. Dodatkowo, na czas trwania oraz siłę prądu ma wpływ wiatr. Przeciwny skraca czas trwania prądu, a wiatr wiejący z prądem wydłuża czas jego trwania i siłę. Prąd w kierunku północnym nazywa się montanate i w tabelach oznaczany jest “+”, natomiast prąd w kierunku południowym to scandente (“-”).
Prąd montanate zaczyna się około 1 godzinę i 45 min przed czasem wysokiej wody na Gibraltarze, natomiast scandente około 4 godzin 30 min po wysokiej wodzie na Gibraltarze. Siła i czas występowania prądów zawsze są prognozowane dla najwęższego miejsca Cieśniny (Punta Pezzo). Osobiście uważam za fascynujące to, że na warunki panujące na wodach u wybrzeża Włoch, ma bezpośredni wpływ prąd w Gibraltarze, oddalonym o ponad 1100 mil.
Prognozowanie prądów w Cieśninie Mesyńskiej
Żyjąc w obecnych czasach, mamy dużo narzędzi, które możemy wykorzystać do planowania rejsu przez Cieśninę Messyńską. Dzięki temu wiele problemów Odyseusza nas nie dotyczy.
Na początku zaznaczmy, że należy korzystać z oficjalnych Tabel Pływów dla Cieśniny Messyńskiej lub narzędzi, które korzystają z tych danych. Nie jest to aplikacja Windy - tam w zakładce “Prądy” nie znajdziecie informacji o takich zjawiskach.
- Strona i aplikacja: Prądy w Cieśninie Mesyńskiej
Zarówno strona jak i aplikacja są w języku włoskim, ale automatyczne tłumaczenie działa bardzo dobrze. Znajdziecie tutaj zarówno wykres jak i tabele prognozujące siłę i kierunek prądów w najwęższym miejscu Cieśniny, po obu jej stronach (Punto Pezzo i Ganzirri). Wystarczy wybrać datę i wyświetli się nam pełna informacja, czego się spodziewać, z danymi w odstępach 15-minutowych. Jest też krótka instrukcja, jak korzystać z tabeli, np. jak dostosować strefę czasową. - Mapy wizualne: Currents of the Strait
Dla osób preferujących bardziej wizualną formę przekazu, polecamy powyższą stronę. Tutaj siła i kierunek prądów przedstawione są w formie strzałek na mapie Google. Dodatkowym atutem są dane z większej ilości lokalizacji, a nie tylko najwęższego miejsca w Cieśninie.
Wiry w Cieśninie Mesyńskiej
Wiry w Cieśninie Mesyńskiej powstają głównie z powodu interakcji silnych prądów pływowych. Cieśnina łączy dwa różne zbiorniki wodne – Morze Jońskie i Morze Tyrreńskie – które mają nie tylko odmienne poziomy wód, ale również temperatury i zasolenie. Kiedy prądy z tych mórz spotykają się w wąskiej cieśninie, dochodzi do ich mieszania, co wywołuje silne zawirowania wody.
Dodatkowo różnice w gęstości wody powodują, że cięższa woda z jednego morza opada, a lżejsza unosi się na powierzchnię, co jeszcze bardziej zwiększa turbulencje. Te ruchy wody prowadzą do powstawania wirów, z których niektóre są na tyle silne, że mogą stanowić zagrożenie dla mniejszych jednostek pływających.
Najbardziej znane miejsca z wirami to:
Przy prądach w kierunku północnym:
- 1. WSW od przylądka Capo Peloro przy Torre Faro
- 2. Wejście do portu w Mesynie oraz na północ od wejścia
- 3. NE od Punta Pezzo.
Przy prądach w kierunku południowym:
- 1.Od fortu San Salvatore, wokół portu w Mesynie i dalej wzdłuż północno-zachodniego wybrzeża;
- 2. Na południe od Capo Peloro;
- 3. Przy Acciarello;
- 4. Między Catona i Punta Calamizzi.
Dodatkowo, występują również lokalne, stałe wiry wodne. To mniejsze, ale bardziej skoncentrowane wiry powstające na skutek mieszania się wód o różnej gęstości z Morza Jońskiego i Tyrreńskiego. Można je rozpoznać po gładkich, oleistych plamach na powierzchni wody. Najbardziej charakterystyczne miejsca ich występowania to:
- na południe od plaży przy Punta San Raineri.
- 200-250 metrów od Torre Faro pod Capo Peloro (to właśnie jest mitologiczna Charybda);
- około 200 metrów na zachód od Punta Pezzo.
Bardzo polecamy zaznaczenie sobie tych lokalizacji jako punktów na mapie/plotterze. Będzie to znaczne ułatwienie w trakcie rejsu! Przygotowaliśmy dla Was prostą mapę z zaznaczonymi wirami. Pamiętajcie, że są to tylko przybliżone pinezki i linie, gdzie można napotkać wiry, a nie dokładne współrzędne GPS. Z naszego doświadczenia wynika, że najbardziej gwałtowne i widoczne wiry znajdują się wokół Torre Faro i Capo Peloro, niezależnie od kierunku prądów. To właśnie tam mieszka mityczna Charybda!
Warunki wiatrowe w Cieśninie Mesyńskiej
Ze względu ukształtowanie terenu po obu stronach Cieśniny Messyńskiej, występują tutaj głównie wiatry północne oraz południowe. W miesiącach letnich dominują wiatry północne, wiosną i jesienią południowe. W niesprzyjającej pogodzie w Cieśninie często występują gwałtowne szkwały i burze, które również są potęgowane przez rzeźbę terenu.
Planując rejs przez Cieśninę Messyńską, wiatr jest bardzo ważnym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę. Unikajcie pływania w warunkach, kiedy wiatr jest przeciwny do prądu, ponieważ powoduje to niebezpieczną, krótką i załamującą się falę. W połączeniu z wirami, nie jest to miejsce, w którym chcielibyśmy znaleźć się jachtem.
Ruch w Cieśninie Mesyńskiej
Ostatnim czynnikiem, który trzeba wziąć pod uwagę w Cieśninie Messyńskiej jest ruch. Od 2008 roku, w Cieśninie obowiązuje VTS - System Zarządzania Ruchem Statków. Wszystkie jednostki wchodzące w Cieśninę powinny skontaktować się z VTS Messina na kanale 16 lub 10 oraz monitorować tę częstotliwości. Nie dziwcie się, jeśli nikt Wam nie odpowie - VTS czasami po prostu nie przejmuje się małymi łódkami, zwłaszcza poza TSS. Małe jachty poniżej 20 m długości, powinny trzymać się w strefach ruchu przybrzeżnego, po wschodniej lub zachodniej części TSS. Jeśli potrzebujecie przekroczyć TSS, w tym celu w Cieśninie Messyńskiej jest… rondo! Zawsze informujcie VTS Messina o Waszych zamiarach, aby nie dostać mandatu.
Nasze doświadczenia
Nasz rejs przez Cieśninę Mesyńską zaplanowaliśmy tak, aby znaleźć się w jej najwęższym miejscu około 1.5 - 2 godzin po najsilniejszym prądzie.
Wypływamy z Marina di Riposto
Jako, że płynęliśmy od południa, a dokładniej z Marina di Riposto, wybraliśmy moment, kiedy prąd będzie nam dodawał prędkości w kierunku północnym. Dodatkowo czekaliśmy na słabe wiatrowo warunki, z kierunkiem wiatru zgodnym z kierunkiem prądu.
W oczekiwaniu na te warunki gorąco polecamy wyżej wymienioną Marina di Riposto. Była to jedna z najpiękniejszych widokowo marin, w jakich staliśmy. Górująca nad miastem, dymiąca Etna robiła naprawdę ogromne wrażenie. Dodatkowo infrastruktura mariny oraz jej cena były całkiem przyzwoite.
Inne mariny w kierunku Cieśniny Messyńskiej to np.: Messina Marina del Nettuno, Marina Reggio Calabria, Marina del Sud, Marina dello Stretto.
Przekraczamy Cieśninę Mesyńską
W dzień, kiedy zaplanowaliśmy przekraczanie Cieśniny Messyńskiej, maksymalny prąd o sile 3 węzłów prognozowany był na godzinę 17:30 czasu lokalnego. O tej godzinie byliśmy na trawersie Messyny, czyli jeszcze w dość szerokim miejscu Cieśniny i doświadczyliśmy prądu 1.2 węzła.
Od Messyny prąd zaczął się nasilać, ponieważ zbliżaliśmy się w kierunku najwęższego miejsca. Morze robiło się coraz bardziej wzburzone, a prąd coraz silniejszy. Dokładnie widzieliśmy też wiry spowodowane mieszaniem się wód o różnym zasoleniu. Wyglądały jak gładkie plamy oleju na wzburzonej wodzie - to miejsca, gdzie woda o mniejszej gęstości jest wypychana do góry. (środkowe zdjęcie poniżej). Cały czas obserwowaliśmy prąd silniejszy niż w prognozach i tabelach. O 18:30 lokalnego czasu, kiedy znajdowaliśmy się w najwęższym miejscu Cieśniny, gdzie powinniśmy mieć około 2.4 węzła prądu, odnotowaliśmy około 4 węzłów. Mógł na to mieć wpływ usilający się południowy wiatr. Nasza prędkość względem ziemi wynosiła 9-10 węzłów. To naprawdę sporo dla naszego jachtu!
Ze względu na silniejsze prądy niż prognoza oraz usilający się wiatr, w najwęższym miejscu znaleźliśmy się dokładnie 1 godzinę po najsilniejszym prądzie, a nie, tak jak planowaliśmy, 2 godziny. To wpłynęło na gorsze warunki w tym miejscu. Cały czas płynęliśmy na silniku, aby mieć pełną manewrowość na wypadek bliższego spotkania z mitologiczną Charybdą.
Po przejściu przez Cieśninę, prąd gwałtownie zaczął się zmniejszać i warunki się uspokoiły.
Wychodzimy z Cieśniny Mesyńskiej
Po przejściu Cieśniny Messyńskiej nie ma zbyt wielu miejsc, aby się zatrzymać. Dlatego wiele załóg wybiera dalszą drogę na oddalone o około 20 mil Wyspy Liparyjskie. My zdecydowaliśmy się przeczekać noc na kotwicowisku na zachód od wyjścia z Cieśniny przy Casa Bianca i wyruszyć na wyspy Liparyjskie następnego dnia. Kotwicowisko jest duże i płytkie, jednak osłonięte wyłącznie od wiatrów z południa. To dobre miejsce, aby spędzić noc, ale niekoniecznie na dłuższy postój.
Podsumowanie
Nawet w spokojnych warunkach Cieśnina Mesyńska oferuje fascynujące i intensywne doświadczenie żeglarskie. Odpowiednie przygotowanie i zrozumienie jej unikalnych zjawisk są niezbędne do bezpiecznego jej przejścia. Nic dziwnego, że prawie 3000 lat temu żeglarze opisywali te wody jako wrzący kocioł wypełniony morskimi potworami.
Żródła
Jeśli potrzebujecie pomocy w planowaniu rejsów, napiszcie do nas wiadomość!
Brak komentarzy